Khi “Senior” trở thành “Junior” chỉ trong một đêm

Cuối năm 2024, mình chuyển sang một domain mới với vị trí Senior Software Engineer. Thời điểm đó chắc mình đang là một trong những SSE trẻ nhất ở cty. Nghe thì oách xà lách nhỉ? Nhưng thực tế thì… mình như một đứa trẻ lạc vào siêu thị khổng lồ, không biết kệ sữa ở đâu, kệ bánh mì ở đâu.
Cảm giác lạc lõng đó thực sự overwhelming. Mình nhớ những ngày đầu tiên, mình ngồi trong office với một đống document page để onboard người mới(xin nhắc lại là team mới của mình có cả hàng chục page để onboarding người mới…), một danh sách endless các tools, systems, và processes cần phải “familiar” với. Nhìn vào screen, mình chỉ thấy toàn những từ khóa xa lạ: architecture patterns mình chỉ đọc qua trên blog, và business logics trừu tượng phức tạp nặng technical như một mê cung.
Có những lúc mình tự hỏi liệu mình có đang ngồi đúng chỗ không. Liệu title “Senior” trên badge của mình có phải là một mistake không. Mọi người xung quanh đều confident, nói chuyện fluently về system, đưa ra suggestions và decisions một cách decisive. Còn mình? Mình đang cố gắng hiểu họ đang nói về cái gì….

Team cũ của mình trong domain banking - mọi thứ được streamline rất rõ ràng, process đơn giản, từ requirement đến deployment đều có quy trình chuẩn. Nhưng team mới thì said “we don’t do that here!” Đây là một digital platform team, nơi mà technical skills requirement cao hơn rất nhiều, domain knowledge chủ yếu là technical knowledge khá là đặc thù, và quan trọng nhất - way of working phức tạp tới mức bây giờ vẫn còn rất nhiều case mình ko biết nên làm gì, escalate với ai… Thay vì chỉ làm việc với Product Owner quen thuộc như trước, giờ mình phải interact với product teams, infrastructure teams, solution design teams, external partners… Mỗi tính năng đều đòi hỏi sự alignment từ nhiều phía, mỗi decision đều phải consider impact lên toàn bộ platform ecosystem.

Cuộc khủng hoảng đầu tiên

Những tuần đầu tiên thực sự là một sự choáng ngợp đối với mình. Mình bắt đầu tự hỏi những câu hỏi kinh điển của một developer đang hoang mang:

• “Mình có thực sự xứng đáng với cái title Senior này không?”
• “5 năm kinh nghiệm của mình có phải chỉ là 1 năm kinh nghiệm lặp lại 5 lần?”
• “Tại sao mọi người trong team họ lại có kiến thức sâu rộng về domain nhiều thế? Tại sao họ lại biết nên làm thế này, nên fix thế kia?”

Nhiều lần mình đã question bản thân: “Chắc mình đã oversell bản thân mình rồi”. Cảm giác như bị lộ tẩy, như một kẻ mạo danh đang ngồi ở vị trí không thuộc về mình. Mình không biết gọi nó là gì lúc đó, chỉ biết rằng mình cảm thấy rất… nhỏ bé.

Hành trình “học lại từ đầu”

Nhưng rồi mình nhận ra một điều: thay vì ngồi suy nghĩ vẩn vơ rồi tự áp lực bản thân, tại sao không học? Mình bắt đầu với những việc đơn giản:

• Quan sát: Mình đã dành nhiều thời gian để quan sát cách mọi người làm việc, cách document mọi thứ và deal với các stakeholder khác.
• Không ngại question: Mình hỏi về mọi thứ, từ “Tại sao chúng ta dùng tool này?” đến “Workflow này được thiết kế như thế nào?”.
• Take notes: Mình ghi chú mọi thứ như một fresher mới tham gia vào team. Trước khi vào team mình còn k xài Microsoft note thì bây giờ note của mình đã kín hết hơn chục page rồi

Điều may mắn là mọi người trong team đều rất sẵn sàng chia sẻ và stay together, luôn luôn supportive lẫn nhau - vì một mục tiêu chung hướng tới team delivery.

Chiến lược “learning by doing”

Sau 2 tháng quan sát và học hỏi, mình quyết định mạnh dạn hơn. Thay vì chỉ nhận những task nhỏ để làn quen, mình tự nguyện nhận những task lớn hơn, phức tạp hơn.
Cứ task nào khó, feature nào lớn là mình ôm. Vì mình nhận ra rằng cách tốt nhất để học domain knowledge là… làm nó. Không phải đọc document hay học trên mạng, không phải nghe thuyết trình, mà là dirty your hands. Mỗi khi gặp phải một concept mới, một business rule mới, mình không skip mà ghi vào danh sách “Things to investigate”. Cuối ngày, mình dành 30 phút để research những thứ đó.
Dần dần, puzzle pieces bắt đầu fit với nhau. Mình hiểu tại sao system được thiết kế như vậy, tại sao workflow phức tạp như vậy, và tại sao cần nhiều stakeholders như vậy.

Những cơ hội mới, những trải nghiệm mới

Nhưng câu chuyện không chỉ dừng lại ở việc vượt qua khó khăn. Sau khi adapt được với team mới, mình bắt đầu nhận ra rằng sự thay đổi này thực sự đã mở ra cho mình rất nhiều cơ hội mới.
Trước đây, ở banking domain, mình làm việc khá… đơn điệu. Những technical skills mình sử dụng chỉ nằm trong comfort zone, và nhiều concepts mình chỉ biết một cách mơ hồ. Nhưng giờ đây, mình được dive deep vào những thứ mà trước giờ mình chỉ biết superficially, giờ mình phải thực sự understand và apply.

Và quan trọng nhất, mình không còn cảm giác “cô đơn” như trước nữa. Team trước mình chỉ có mình ở VN, làm việc remote với team offshore, đôi khi cảm thấy disconnected và lạc lõng ở giữa công ty gần 2 ngàn người. Nhưng team mới thì khác hoàn toàn - mình được làm việc với những anh chị em teammates nhiệt tình, tạo ra một môi trường làm việc vui vẻ và collaborative. Tụi mình thường xuyên đi ăn đi chơi đi tám chuyện với nhau khiến Công việc trở nên enjoyable hơn rất nhiều!!! Cảm ơn mọi người :D

Từ “mentee” thành “mentor”

Một trong những trải nghiệm đáng nhớ nhất trong 6 tháng qua là lần đầu tiên mình được làm mentor cho các bạn Starcampers ở NAB. Lúc đầu mình còn tự hỏi: “Mình có đủ kinh nghiệm để mentor không nhỉ?”.

Thú thật, mình vẫn còn mindset “tụi 2k3, 2k4 còn nhỏ lắm” 😅. Nhưng khi thực sự làm việc với các bạn ấy, mình mới thấy là mindset của mình đã outdated lắm rồi. Các bạn bây giờ năng động, eager to learn, và quan trọng nhất là update công nghệ nhanh hơn mình ngày xưa rất nhiều. Có bạn biết về những framework mà mình chưa từng đụng vô, có bạn approach problem theo cách mà mình chưa từng nghĩ tới. Lúc đó mình mới realize: mình đã không còn là “cậu sinh viên mới ra trường” nữa rồi. Mình đã trở thành “ông chú developer” - người có experience để share, có lessons learned để truyền đạt. Cảm giác kỳ lạ lắm, vừa proud vừa… old 😂.

Nhưng điều thú vị là mình học từ các mentees không kém gì họ học từ mình. Các bạn giúp mình học được cách truyền đạt ideas, cách “thấu hiểu” people hay những ý tưởng táo bạo mà chỉ có sức trẻ mới “dám nghĩ dám làm”!!!!
Sau khi kết thúc mentor khoá Starcamps đầu tiên, honestly là mình đã nhận lại nhiều hơn là cho đi, mình nhận lại những kỉ niệm, biết thêm được cách để mentoring people từ những step cơ bản nhất, những kỹ năng how to connect people mà mình dám cá là mình sẽ khó mà học được ở đâu khác.

Góc nhìn mới về “hiring”

Một trải nghiệm khác không kém phần thú vị là lần đầu được tham gia vào quy trình phỏng vấn tại NAB. Trước đây, mình luôn nghĩ rằng “code giỏi là được” - mindset rất đơn giản của một developer. Nhưng khi ngồi ở phía bên kia bàn phỏng vấn, mình mới hiểu rằng hiring không chỉ là về technical skills. Mình cần evaluate communication skills, problem-solving approach, cultural fit, learning ability, và cả potential for growth. Có những candidate code rất giỏi nhưng không thể explain solution của mình, có những người kỹ thuật average nhưng có mindset và attitude rất tốt và willing-to-contribute.

Process này cũng giúp mình cập nhật được tình hình thị trường ngoài kia. Sau 3 năm “ổn định” tại NAB, mình đã somewhat out of touch với market trends, salary ranges, và những skills đang hot. Việc review CVs và phỏng vấn candidates giúp mình có perspective mới về career landscape. Và thú thật, việc này cũng giúp mình appreciate hơn journey của bản thân. Khi thấy những struggles của candidates, mình nhớ lại những ngày đầu đi phỏng vấn của mình, và realize rằng mình đã đi được một chặng đường khá dài rồi đấy…..

6 tháng nhìn lại: Những bài học

Giờ đây, khi nhìn lại 6 tháng vừa qua, mình nhận ra rằng:

• Kinh nghiệm không phải là số năm, mà là số lần bạn đã đối mặt với những thách thức mới và overcome chúng.
• Senior không có nghĩa là biết tất cả, mà là biết cách học nhanh và adapt.
• Mỗi team, mỗi company đều có DNA riêng. Những gì hoạt động tốt ở chỗ cũ chưa chắc đã fit ở chỗ mới.
• Vulnerability là một strength. Việc thừa nhận mình chưa biết và sẵn sàng học hỏi thực sự tạo ra connection với teammates.
• Growth mindset > Fixed mindset. Thay vì nghĩ “Mình phải giỏi”, hãy nghĩ “Mình đang học”.
• Cánh cửa này đóng lại, chắc chắn sẽ có cánh cửa khác mở ra! Từ những băn khoăn và khó khăn của những ngày đầu, bây giờ mình đã có nửa năm tại team mới với đầy ấp trải nghiệm & bài học mới. Cheers!

Kết

Nếu các bạn đang trong giai đoạn transition như mình, hay đang cảm thấy overwhelmed với một role mới, hãy nhớ rằng: it’s okay to not know everything.
Điều quan trọng là bạn có sẵn sàng học không, và bạn có kiên nhẫn với bản thân không. Mình đã từng nghĩ rằng “senior” có nghĩa là phải biết tất cả ngay từ đầu. Nhưng thực tế, “senior” có nghĩa là biết cách navigate trong uncertainty, biết cách học nhanh, và biết cách support người khác trong journey của họ.

Cảm ơn các bạn đã đọc đến đây. Hẹn gặp lại các bạn trong những bài viết tiếp theo (và lần này mình sẽ không để trống blog 6 tháng nữa đâu 😄).

Peace out!
Kay Ngo

P/S: Nếu các bạn có những trải nghiệm tương tự, hãy chia sẻ trong comment nhé. Mình rất muốn nghe câu chuyện của các bạn!